De coöperatie

Een coöperatie richt u met minimaal 2 personen op. Met een coöperatie heeft u de voordelen van een collectief: u koopt voordeliger in en deelt bijvoorbeeld de kosten voor marketing. Leden kunnen stoppen of instappen zonder dat het voortbestaan van de coöperatie in gevaar komt.

Wat is een coöperatie?

Een coöperatie is een speciale vereniging waarin minimaal 2 personen samenwerken. U profiteert van de voordelen van een collectief. Bijvoorbeeld door gezamenlijke inkoop of marketing. Bent u ziek? Bij een coöperatie kan een ander lid uw werk overnemen.

De coöperatie bestaat uit leden. Leden kunnen stoppen of instappen zonder dat het voortbestaan van de coöperatie in gevaar komt. Dit is anders dan bijvoorbeeld bij de vof of maatschap waar vennoten en maten niet zomaar kunnen stoppen. De belangrijkste beslissingen nemen de leden samen in de algemene ledenvergadering.

Bestuur

De algemene ledenvergadering benoemt het bestuur, dat meestal ook uit leden bestaat. Het bestuur gaat overeenkomsten aan met en voor haar leden. De leden hebben stemrecht binnen de coöperatie. De algemene ledenvergadering van de coöperatie kan ook een raad van commissarissen (rvc) instellen. De mogelijkheid om een rvc in te stellen moet in de statuten zijn afgesproken. Een rvc is niet verplicht.

Winst

Winst van de coöperatie verdeelt u op basis van het werk dat een lid voor de coöperatie heeft uitgevoerd. De leden maken hier zelf afspraken over. Leden kunnen geld in de coöperatie inbrengen via aparte ledenrekeningen. Dit ledenkapitaal is niet verhandelbaar, in tegenstelling tot een aandeel in een bv.

Veel voorkomende vormen van coöperaties voor ondernemers zijn de bedrijfscoöperatie en de ondernemerscoöperatie.

Bedrijfscoöperatie

Een bedrijfscoöperatie komt op voor de zakelijke belangen van haar leden, zoals inkoop, reclame of gezamenlijk producten verwerken in een fabriek. Bekende voorbeelden zijn de grote zuivelcoöperaties. De leden zijn aangesloten melkveehouders, die delen in de winst.

Ondernemerscoöperatie

Bij een ondernemerscoöperatie werken alle leden zelfstandig samen, bijvoorbeeld aan een project. Dit is een geschikte vorm voor zzp’-ers. U kunt dan binnen de coöperatie een opdracht doen, die u in uw eentje niet kunt aannemen of uitvoeren. Voor de klant heeft dat als voordeel dat hij 1 aanspreekpunt heeft. Een ondernemerscoöperatie is een geschikte vorm voor ‘kleinschalige’ samenwerkingen.

Oprichten

U kunt met minimaal 1 partner een coöperatie starten. Voor de oprichting van een coöperatie moet u naar de notaris. De notaris stelt de notariële akte op met daarin de statuten. De notaris verzorgt vervolgens meestal de inschrijving van uw coöperatie in het Handelsregister. U heeft geen startkapitaal nodig. De tarieven voor oprichting bij een notaris liggen niet vast en verschillen per notaris. Gemiddeld kost dit tussen de € 500 en € 1.000. Bij KVK betaalt u € 80,10 om uw coöperatie in te schrijven (inschrijfvergoeding).

Alle bestuurders worden ingeschreven in het Handelsregister. Handelt u uit naam van een coöperatie en is deze nog niet ingeschreven? Dan bent u persoonlijk aansprakelijk.

UBO-register

Bij de oprichting schrijft u ook de uiteindelijk belanghebbenden in van uw coöperatie in het UBO-register bij KVK. Uiteindelijk belanghebbenden (in het Engels ‘ultimate beneficial’ owner, afgekort UBO) zijn bijvoorbeeld personen met meer dan 25% stemrecht. 

Administratie en jaarstukken

U bent wettelijk verplicht een administratie bij te houden. Uw coöperatie moet elk jaar jaarstukken opstellen en deponeren bij KVK. Welke gegevens u moet inleveren, hangt af van de omvang van uw bedrijf. De gemiddelde jaarlijkse kosten van een coöperatie voor de administratie liggen tussen de € 600 tot € 1.800.

Belasting

De winst van een coöperatie bestaat uit 2 delen. Als eerste het deel dat van de activiteiten van de leden komt. Deze winst (verlengstukwinst) wordt naar rato uitgekeerd aan de leden. Dus als een lid een derde van het werk heeft gedaan, krijgt hij ook een derde van de uitgekeerde winst. Het tweede deel is de winst van de coöperatie zelf. 

Verlengstukwinst

De leden met een eenmanszaak betalen individueel inkomstenbelasting over de winst die ze met hun bedrijf maken. Daarbij hoort ook de verlengstukwinst die ze van de coöperatie ontvangen.

De Belastingdienst ziet u alleen als ondernemer voor de inkomstenbelasting als u ook andere opdrachtgevers heeft naast de coöperatie. Als de Belastingdienst u ziet als ondernemer voor de inkomstenbelasting, heeft u recht op mkb-winstvrijstelling. Voldoet u daarnaast aan het urencriterium, dan heeft u recht op meer belastingvoordeel, zoals de zelfstandigenaftrek. Starters hebben de eerste 3 jaar ook recht op startersaftrek. Lees meer over belastingvoordelen en aftrekposten.

Vennootschapsbelasting

Over de winst die overblijft na het uitbetalen van de verlengstukwinst, betaalt de coöperatie vennootschapsbelasting.

Bent u lid van een coöperatie met een bv? En krijgt u verlengstukwinst uitgekeerd van de coöperatie? De coöperatie betaalt vennootschapsbelasting over de winst die de coöperatie aan u uitkeert. Uw bv kan gebruik maken van de deelnemingsvrijstelling. Uw bv betaalt dan niet nogmaals vennootschapsbelasting over de ontvangen winst. 

BTW

Als de activiteiten van de coöperatie onder de btw vallen, krijgt de coöperatie een btw-identificatienummer (btw-id) en omzetbelastingnummer van de Belastingdienst. De coöperatie brengt btw in rekening en draagt btw af. Daarnaast kunnen de leden ook afzonderlijk ondernemer zijn voor de btw. Als dat voor u geldt, rekent u ook btw als u aan de coöperatie factureert. Of u ondernemer voor de btw bent, hangt af van uw situatie.

Loon bestuurder

Als bestuurder kunt u in loondienst zijn bij de coöperatie. De coöperatie houdt over uw loon de loonheffing in. Bezit u als bestuurder 5% of meer stemrecht in de ledenvergadering? Dan heeft een u ‘aanmerkelijk belang’ en geldt voor u de gebruikelijkloonregeling. Dat betekent dat de Belastingdienst niet toestaat dat u geen of heel weinig salaris krijgt. Uw loon moet marktconform zijn. Lees meer over de precieze regels en voorwaarden van deze gebruikelijkloonregeling.

Aansprakelijkheid

Een coöperatie is een rechtspersoon. Dit betekent dat u als bestuurder in principe niet aansprakelijk bent voor mogelijke schulden. Er zijn wel uitzonderingen op deze regel. Bestuurders zijn bijvoorbeeld wel aansprakelijk bij wanbestuur. Of als de coöperatie nog niet is ingeschreven in het Handelsregister. Lees meer over aansprakelijkheid van bestuurders.

Of de leden wel of niet aansprakelijk zijn, spreekt u af bij de oprichting. U kunt kiezen uit 3 opties:

• UA: Uitgesloten van Aansprakelijkheid. Dit betekent dat de leden niet aansprakelijk zijn voor schulden van de coöperatie. Ook niet na een faillissement.
• BA: Beperkte Aansprakelijkheid. De leden zijn tot een afgesproken bedrag aansprakelijk voor de schulden.
• WA: Wettelijke Aansprakelijkheid: de leden zijn gezamenlijk en voor een gelijk deel aansprakelijk voor het tekort van de coöperatie.

Kiest u voor WA of BA? Dan levert het bestuur elk jaar een ledenlijst in bij KVK. Zo weten schuldeisers bij wie ze geld op kunnen eisen.

Tekenbevoegdheid

Het bestuur is als geheel tekenbevoegd. Dat betekent dat de bestuurders samen of zelfstandig namens de onderneming contracten mogen tekenen. Of bepaalde rechtshandelingen kunnen uitvoeren. Wie alleen mag tekenen en wie met een of meer anderen moet tekenen, staat in de statuten.

Het bestuur kan ook iemand anders een volmacht geven. Dat is een verklaring waarin staat dat deze persoon ook namens het bedrijf kan handelen. Deze persoon is de gevolmachtigde. Schrijf de gevolmachtigde in in het Handelsregister. Dit is niet verplicht, maar wel handig. Zo weten uw zakenpartners zeker wie er mag handelen namens het bedrijf.

Personeel

Met een coöperatie kunt u personeel aannemen. Voor het personeel betaalt de coöperatie loonheffingen en sociale premies. Als de coöperatie voor het eerst een werknemer aanneemt, dan moet de coöperatie zich als werkgever registreren bij de Belastingdienst. Ook geeft u dit door aan KVK. Lees wat u moet regelen als de coöperatie voor het eerst personeel aanneemt.

Sociale zekerheid

Als u lid bent van een coöperatie, bent u geen werknemer. U valt dan ook niet onder de werknemersverzekeringen. U heeft geen recht op een Ziektewet-, WW- of WIA-uitkering. Sluit daarom zelf een arbeidsongeschiktheidsverzekering af. Als u zwanger bent, heeft u recht op een zwangerschapsuitkering van minimaal 16 weken. Deze vraagt u aan bij UWV. Lees meer over de regels en voorwaarden. Afhankelijk van uw onderneming, kan het verstandig zijn nog andere aanvullende verzekeringen af te sluiten.

U bent via uw inkomstenbelasting wel verzekerd voor de volksverzekeringen. Zo krijgt u AOW vanaf de dag dat u uw AOW-gerechtigde leeftijd bereikt. De AOW is een minimuminkomen. U kunt zelf aanvullend pensioen regelen.

Bent u lid van de coöperatie met een bv? Het hangt van uw situatie af of u bent verzekerd voor de werknemersverzekeringen. 

Werknemers (niet-leden) en bestuursleden die in dienst zijn van de coöperatie zijn wél verzekerd voor werknemersverzekeringen. 

Opheffen

Om een coöperatie te ontbinden is een formeel besluit nodig van de algemene ledenvergadering. Een ontbonden coöperatie houdt niet direct op te bestaan. Daarvoor moeten ook de schulden en uitkeringen worden uitbetaald (vereffening). Lees meer over het ontbinden van een rechtspersoon.

Onderlinge waarborgmaatschappij

Een onderlinge waarborgmaatschappij is net als een coöperatie een speciale vorm van een vereniging. De onderlinge waarborgmaatschappij mag alleen gebruikt worden om verzekeringen af te sluiten met haar leden. De onderlinge waarborgmaatschappij heeft dezelfde kenmerken als een coöperatie. De manier van inschrijven in het Handelsregister is hetzelfde.

Feiten en cijfers: hoeveel coöperatieve verenigingen zijn er?

De grafiek toont het aantal coöperatieve verenigingen in Nederland per kwartaal. Coöperatieve verenigingen komen relatief weinig voor in Nederland. Wel neemt het aantal de laatste jaren toe.